Listen to what Malta’s left has to say. Listen to the political arguments on the systemic failure. The neoliberal experiment has failed. This is the answer to the assertion of the lackeys of the government who go on television to tell anyone who still has the patience to listen that “is-sistema ta’ Muscat hadmet”. 10 electoral victories, an increasing electoral majority. The lawchitect with questionable grasp of basic constitutional principles repeated this again and again on Xarabank.
The real world begs to differ. Aside from the criminal corruption that is festering within the system there is also a socio-political reality that is best expressed by the Leftist Movement assembled under Paul Boffa’s statue today. Theirs is a damning criticism of the trojan horse politics that Muscat used to capture the system. Theirs is a reminder that outside the world of business and barons and friends of friends there is a Malta that is desperately in need of clean politics.
This too is part of the change. Graffitti and all the other NGO’s gathered today outside Castille are part of this new revolution. The road to the New Republic is long but we are in this together. Till the end.
Għaliex 40,000+ qatt ma huma se jkunu biżżejjed biex jirbħu lura ruħ pajjiżna
Kattolċi, Latini u Ħaddemin
Il-Malti huwa poplu nisrani. Hekk għadha tistqarr l-ogħla liġi ta’ pajjiżna : “Ir-reliġjon ta’ Malta hija r-Reliġjon Kattolika Apostolika Rumana.” (Artiklu 2, Kostituzzjoni ta’ Malta). L-innijiet taż-żewġ partiti li jissieltu għat-treġija tal-pajjiż it-tnejn jassumu li qed iwettqu r-rieda t’Alla. Min (il-laburisti) iwettaq ir-rieda t’Alla tal-għaqda bejn il-bnedmin u min (in-nazzjonalisti) lesti jissieltu għal arthom “Għax Alla magħna”. L-innu nazzjonali ma hu xejn ħlief talba lill-ħallieq sabiex iħares l-art u lil min imexxiha.
Il-Malti huwa poplu nisrani. Hekk għadha tistqarr l-ogħla liġi ta’ pajjiżna : “Ir-reliġjon ta’ Malta hija r-Reliġjon Kattolika Apostolika Rumana.” (Artiklu 2, Kostituzzjoni ta’ Malta). L-innijiet taż-żewġ partiti li jissieltu għat-treġija tal-pajjiż it-tnejn jassumu li qed iwettqu r-rieda t’Alla. Min (il-laburisti) iwettaq ir-rieda t’Alla tal-għaqda bejn il-bnedmin u min (in-nazzjonalisti) lesti jissieltu għal arthom “Għax Alla magħna”. L-innu nazzjonali ma hu xejn ħlief talba lill-ħallieq sabiex iħares l-art u lil min imexxiha.
Anki fiż-żminijiet ta’ llum dan il-wirt reliġjuż għadek issibu jekk tigref ftit taħt is-saffi tal-maskra tal-modernita’. Jekk xejn għadek issib dik it-tama li l-mexxejja tal-pajjiż jsaltnu bid-dehen tant mixtieq sabiex kemm “is-sid” kif ukoll “il-ħaddiem” jistagħnew f’għaqda. Id-dehen lil ħakkiem, il-ħniena lis-sid u ‘kk Alla jrid naqra saħħa lill-ħaddiem.
Dun Karm kiteb il-kliem tal-innu fl-1922 u meta fl-1941 dan sar l-Innu nazzjonali konna għadna taħt il-ħakma tal-barrani. Peress li Dun Karm ma kienx ħa gost meta ippruvaw ibiddlu xi versi forsi għalhekk il-kelma “jaħkimha” baqgħet – anki meta Malta ħelset mill-ħakma barranija u l-poplu ta’ ħaddemin u sidien beda jagħżel hu lil min imexxih.
Mexxejja
Il-kult tal-mexxejja tkattar mill-indipendenza ‘l hawn. Il-partiti ma
jiddejqux jgħidu li għandhom “mexxej” b’kult kważi messjaniku li jdawwar lil
dawn ta’ l-aħħar. Il-mentalita tal-ħakkiema baqgħet tieħu r-ruħ u l-mexxejja u
l-partiti tagħhom ħadu post il-barrani ħakkiem. Repubblikani iva, ċittadini
ħielsa bid-dritt tal-vot iva, imma qajla fhimna li s-sovranita’, li l-poter, li
s-saħħa aħħarija hija f’idejn il-poplu. Intlifna fit-tribalita’ insensata
tal-partiġġjaniżmu sfrenat u ma bqajniex ngħassu fuq dawk li fdajnilhom
ir-riedni tal-pajjiż.
Sadattant is-sid li tant tlabna li jkollu ħniena rabba l-ħażen u sawwar
xibka ta’ poter mal-mexxejja tagħna u ftit ftit ħa posthom fuq it-tron u
d-destin tal-pajjiż kien f’idejħ. L-iżviluppatur, il-businessman,
il-kuntrattur – kollha saru l-għajn li minnha kellhom bilfors jixorbu il-ħakkiema.
U minkejja il-wiegħdiet ta’ żmien aħjar, ta’ xogħol, ġustizzja u ta’ liberta’
bil-mod il-mod il-ħaddemin u ċ-ċittadini sabu arthom mibjugħa biċċa biċċa. Sabu
ġidhom imberbqa, drittijiethom imkasbra u sfaw barranin f’pajjiżhom stess.
Quddiem il-wiegħdiet ta’ għana, ta’ frugħa u ta’ l-aqwa żmien il-Malti għażel li jinsa’ jixtarr minn fejn suppost ġej dan il-ġid kollu. Għażel li l-aqwa li t-triba tiegħu hija minn fuq, li butu jidher li qed jistagħna u li jiġri x’jiġri dawk m’humiex fil-poter. Imbagħad għall-bqija jara Alla. Iva Alla. Dak tad-dehen lil min jaħkimha.
Tħażżinna wisq
Imma tħażżinna
wisq. Jekk qabel il-mexxejja kienu diġa tilfu l-għaqal u bdew iberbqu ġidna f’isem
il-progress. Jekk qabel l-arloġġ tal-lira, iż-żieda tal-500 ewro u
l-ispekulazzjoni bla rażan kienet bdiet żifna kerha mal-kuntratturi u sidien.
Issa kull sens ta’ kontroll tar mar-riħ. Issa il-meritokrazija li tant ittrumbettaw
dwarha qed tintuża biss biex jitnaffru l-istituzzjonijiet, biex jissikket kull
kontrol, biex ħadd ma jikxef li mid-dehen ma baqa’ xejn.
Meta Ministru u
l-Kap tal-Kabinett tal-Prim Ministru jinqabdu bi struttura finanzjarja li se
tirċevi 5,000 ewro KULJUM suppost dan ikun biżżejjed għall għaref Malti li ma
jħallix min jitnejjek bih biex jgħidilhom iwarrbu l-barra.
Meta imbagħad isir jaf li l-flus ġejjin minn kumpanija li sidha huwa parti minn
konsorzju li lilha ingħataw ħafna flejjes tal-poplu, allura hemm is-soltu il-Malti
iqum kburi u jgħid “Issa Daqshekk”.
Meta isir jaf li
l-kuntratt tax-xiri tal-fuel jorbot lil Din l-Art Ħelwa li tibqa tixtri
bit-telf għal tmintax il-sena (dan kollu waqt li l-Ministru u Schembri jibqgħu
idaħħlu 5,000 ewro KULJUM) allura hemm is-soltu l-Malti patrijott, għaqli u b’saħħtu
joħroġ b’għajta waħda – BARRA!
Lanqas ma hemm
għalfejn li l-Malti jistenna li tinqatel b’mod oxxen ġurnalista sabiex jinduna
li issa inqabeż kull limitu ta’ diċenza. Jinduna li żmien il-ħolm spiċċa. Li
issa hu għandu jieqaf lil kull min irid minkejja kollox jibqa jkattar dawn l-oxxenitajiet.
M’għadux żmien li
inħallu f’idejn Alla. Maltin ta’ rieda tajba. Maltin laburisti, Maltin
nazzjonalisti, Maltin li m’għadx għandhom partit. Kollha għandhom jingħaqdu u
jirbħu lura r-riedni tal-pajjiż. L-ebda maġġoranza ma qatt se ssewwi dan
id-deni u ħażen li biha iċċappsu il-ħakkiema.
Fuq kollox m’għandhom
iħallu lil min jipprova juża l-vot tagħhom bħala xi tip ta’ permess biex
ikompli jistagħna minn fuq darhom.
Nagħlaq b’poeżija ta’ Rużar Briffa. Poeżija miktuba fi żmien ieħor, taħt mexxejja oħra imma li taf titfa’ dawl fuq il-kriżi ta’ llum.
Speech delivered at Vigil for Justice for Daphne. 16th November 2019.
First, Let’s Kill All the Lawyers.
L-ewwel ma nagħmlu, ejja noqtolu l-avukati kollha. Xi ħsieb dak eh? Ħsieb li jxewwex
il-massa. Huwa ħsieb li jmiss xi ħaġa fil-fond ta’ kull wieħed u waħda minnkom,
anki jekk forsi ma tkunux lesti tammettu. X’qed ngħid?
Probabbli daż-żmien ħadd ma jiddejjaq jgħidu. Daphne Caruana Galizia wkoll
forsi kellha xi ħsibijiet koroh dwar l-avukati f’xi mument… imbagħad iżżewġet
wieħed… mur obsor …
L-ewwel ma
nagħmlu, ejja noqtolu l-avukati kollha. Dik il-frażi taslilna dritt minn
triloġija ta- drammi ta’ Shakespeare dwar l-ġlieda għall-poter fi żminijiet diffiċli
ħafna fir-renju tal-Ingilterra – qisu Brexit imma fil-passat. Il-mument li fih
titlissen dik il-frażi jiġi hekk kif persunaġġ li jismu Jack Cade qiegħed
ixewwex folla ta’ nies komuni kontra min qiegħed fil-poter. Mument populista.
Cade qed
iwiegħed ikel irħas u birra irħas. Ikompli jwiegħed li ’l quddiem ma jkunx hemm
bżonn flus, kulħadd jiekol u jixrob kif irid u kulħadd jilbes tajjeb. Lanqas
jilħaq jispiċċa jwiegħed dan kollu li mill-folla ma tqumx l-għajta : “L-ewwel ma nagħmlu, ejja noqtlu l-avukati
kollha.”
Shakespeare kien
jaf li b’dan il-vers kienu se jogħxew ħafna nies.U hekk hu. Is-sentiment li
jesprimi ma huwiex sempliċement wieħed kontra l-avukati iżda kontra
l-istruttura legali sħiħa illi fuqha tiddependi u topera s-soċjetà sħiħa. Il-poplu
ribelluż, imxewwex minn dak li jixtieq isir Re bil-wegħda ta’ status aħjar ma
jirrifjutax il-possibbiltà li jinjora obbligi, li jivvjola wegħdiet u li jikser
ir-regoli.
Cade jirkeb
id-dagħdigħa tal-mument u jsejjaħ lill-massa biex tkisser l-iskejjel tal-liġi u
l-qrati. Minn issa ‘l quddiem il-liġijiet isiru kollha minnu u minnu biss. Cade
huwa l-eroj tal-mument. Is-segwaċi tiegħu lesti jaċċettaw sistema li trendi
r-rappreżentanza istituzzjonali inutli – lesti jkissru sistema sħiħa. Kollha
kemm huma jafu li Cade huwa giddieb magħruf imma lesti jagħzlu l-ħolma-wiegħda
tiegħu fuq kollox: “Henceforward all things shall be in common.” L-Ingilterra
Tagħna Lkoll.
Cade jgħid
lill-marmalja ta’ quddiemu li l-għadu huma l-litterati u l-għorriefa. Ma jdumux
ma jixxewxu biex jgħallqu skriba “bil-pinna u l-klamar m’għonqu”. It-tradituri
tal-kawża kollha għandhom jinġabu quddiem il-ġustizzja tal-marmalja.
Nista’ nkompli b’iktar eżempji minn
dal-kapulavur storiku. Li rridu nifhmu hu li Shakespeare, li kien qed jikteb fi
żmien meta stejjer dwar ribelljoni kienu ċċensurati bil-kbir, qed jikxef
l-elementi taż-żelqa lejn it-tirannija.
Shakespeare qed iwissi dwar dawn is-sejħiet biex jitfarrku
l-ġustizzja u l-għarfien. Twissija li tapplika ghal dawn
iż-żmienijiet ukoll. Qiegħdin hawn għal darb’oħra fuq kollox sabiex infakkru
kittieba, ħaddiema tal-kelma li sfat suġġett ta’ ordni moqżież : mhux li
titgħallaq bil-pinna u l-klamar ma għonqha imma biex iġġarraf splużjoni b’mod
barbariku.
Dik l-ordni ġiet fi żmien meta l-battalja
kontra l-ġustizzja, kontra l-loġika u kontra r-raġuni kienet ġa bdiet. M’hemm
l-ebda dubju – Daphne Caruana Galizia hija l-vittma tax-xewwiexa li qarrqu
bin-nies bl-illużjoni ta’ ħajja aħjar, li wasslu biex inkonxjament jiġi
injorat it-tkissir tas-sistema, li biegħu il-gidba li dan huwa L-Aqwa Żmien.
Is-sinjali ta’ twissija kienu ilhom
hemm. Imma spjegazzjonijiet tekniċi dwar it-tkissir tas-Saltna tad-Dritt – ma jistgħu xejn kontra
mewġa fuq mewġa ta’ populiżmu u demagoġija.
Xogħol Daphne kien jifforma
parti minn makkinarju
ikbar ta’ xogħol
impekkabbli magħmul minn mewġa ġdida ta’ ġurnalisti u investigaturi – moviment ġdid kontra l-korruzzjoni
fid-dinja, fl-Ewropa u f’pajjiżna.
L-istituzzjonijiet tagħna nħatfu. In-nies għadhom f’qagħda lluppjata
ta’ aċċettazzjoni. Għadha ma nqalbitx il-folja. L-isfida li niffaċċjaw illum
huwa li nkomplu nipperseveraw u nseddqu l-veritajiet li nies bħal Daphne kienu
qalbiena biżżejjed li jikxfu. Hekk kif iktar nies jifhmu bil-qerq il-kbir li
tagħha huma l-vittmi, iktar ma tikber ir-rabja għall-bidla.
Sentejn wara l-fatt, irridu naċċettaw
ir-realtà patetika li dan l-assassinju ma kienx atroċità kbira biżżejjed li ssarraf
f’azzjoni konkreta reali mill-poplu. Irridu naċċettaw il-verità qarsa li anki
jekk rajna l-istituzzjonijiet
jinħatfu wieħed wieħed, anki jekk rajna ir-rappreżentanza titmermer u titniġġeż mill-kilba
partiġġjana, anki jekk rajna lill-għassiesa tagħna nnewtralizzati, dan kollu għadu ma
kienx biżżejjed biex ikebbes nar ta’ moviment ta’ bidla.
L-irjus koroh tad-dubju u
tan-nuqqas ta’ fidi fil-proxxmu jqumu kull meta forsi kien hemm ħjiel ta’
bidu ta’ bidla. Dak l-istess dubju u nuqqas ta’ fidi jkissru u jifframmentaw
l-ilħna tal-bidla u jsaħħu lill-użurpaturi tal-poter.
Imma. Nixtieq inwassal aħbar tajba
lil din il-velja. Nixtieq ngħid li l-movimenti taċ-ċittadini mgħaddba
għall-istupru tal-ambjent u għall-abbuż tal-awtoritajiet tal-ippjanar, li
il-kuxjenza dejjem tikber dwar differenzi kbar
soċjal-ekonomiċi – huma sinjal li r-riħ qed iqum.
Nixtieq nenfasizza li minkejja li
għad hawn politikanti lesti jixorbu mill-ilma mdardar tar-razziżmu, xenophobija
u mibgħeda għall-barrani – hawn ukoll min lest jieqfilhom. Irrid nenfasizza
dawn l-aspirazzjonijiet ġodda għal Malta verament Ewropea li taspira tkun parti
mill-bidla kontinentali għal futur aħjar.
Dan kollu minkejja – u mhux grazzi għal – ħafna minn dawk li suppost
jirrapreżentawna. In-nies qed tfittex vuċi ġdida, bidu ġdid li jwarrab stili
qodma u li jwassal proġett ġdid għall-ġid komuni taċ-ċittadini. Il-mara li
xogħlha nikkomemoraw illum ħadmet ħafna biex tikxef il-veritajiet li huma
neċessarji f’din il-ġlieda. Tagħha ma kenitx qlubija fiergħa. Kif qal Peter,
ir-raġel tagħha:
« Il-Qlubija waħedha ftit
għandha valur jekk ma għandhiex skop. Mingħajr sens
ta’ ġustizzja. »
Illum niltaqgħu
biex naqtgħu ras il-mostri tad-dubju u nuqqas ta’ fidi. Niltaqgħu hawn biex
inkebbsu dak is-sens ta’ skop. Niltaqgħu hawn biex nikkonfermaw li nemmnu
f’socjetà ġusta. Niltaqgħu hawn biex nikkommettu ruħna għat-tfittxija
tal-verità, għall-ġlieda għall-ġustizzja u għat-twelid mill-ġdid ta’ Repubblika
li rat wisq uġiegħ u ġarrbet wisq dannu.
First, let’s bring them all to
justice. L-ewwel ma nagħmlu, ejja naraw li jsir il-ħaqq.
Smajt id-diskors kollu ta’ Muscat illum ghal dnubieti. L-isforz li ma jissemmiex l-iljunfant li hemm fil-kamra kien enormi… ggantesk… l-uniku haga kbira li kien hemm fil-pjazza fil-fatt. Id-demagogija tista’ tigi iddistillata f’zewg fazi: hawn hafna flus dehlin f’Malta (u le, ma humiex sforz ta’ gharaq xbin il-poplu imma sforz makakkeriji legali u/jew kwazi); ser inbexxu ftit minn dawk il-flus fil-housing (progett enormi socjali).
Bravu Joseph. Ghax bhall-flus tal-karita’ ghamel. Rabat il-flus li dahlu mill-hmieg u tahwid ma opra karitevoli sabiex hadd ma jmisshom. Le Joseph. Mhix ghira ghal min jaghmel tajjeb mal-fqar imma rabja ghal min jitnejjek bihom f’wicchom.
Il-konkluzjoni ukoll kienet helwa. Fakkar fix-xilja tal-Egrant. M’humiex dawk biss il-fatti le Joseph? Hemm zewg priecem imdawrin mieghek illi minkejja li ilek b’bizzejjed informazzjoni biex twarrabhom ghogbok tinheba wara l-mewga hamra li tadura id-demagogiji.
U l-investiment fi sptarijiet semmejtilna? Vera? Fejn zarmajt servizz socjali f’idejn skarpan li spicca kellu jbieghhom ghax ma kienx kapaci? Jew investiment fl-iskejjel? Liema? L-American University tal-Babaw? Infrastruttura biex il-haddiem imur ghax-xoghol komdu qalilna. Dazgur petrol station kull erba metri.
Temmejtu bl-innu malti, talba lil Alla. Nahseb ahjar tirringrazzjah li l-oppozizzjoni zoppa u imnejka (ghajr ftit individwi li ilhom ihabirku minn hafna qabel) tippermettik tigri girja bil-poplu.
Il-bejgh tac-cittadinanza hija ILLEGALI. It-tixhim minn fuq dan il-bejgh huwa carissimu. Bhal ma hu car it-tixhim minn fuq il-“progetti” enormi li shabek jidher car li gawdew minn fuqhom. X’ma jinfethux kontijiet?
“rodd il-hniena lis-sid, is-sahha lil haddiem,
imma fuq kollox O Mulej thallix lil min jibqa jbella’ ross bil-labra”
